Khám phá sức mạnh và ý nghĩa sâu sắc của “lòng biết ơn” – truyền thống đạo lý quý báu ngàn đời của dân tộc Việt Nam. Bài nghị luận xã hội chuyên sâu trên SoanVan.com.vn giúp bạn hiểu rõ giá trị, biểu hiện và tầm quan trọng của lòng biết ơn trong cuộc sống hiện đại. Nâng cao kiến thức và kỹ năng viết văn của bạn!
Dàn ý chi tiết: Từ xưa đến nay, “lòng biết ơn” luôn là truyền thống quý báu của dân tộc ta. Thế nhưng, trong xã hội hiện đại lại xuất hiện không ít bạn trẻ đi ngược với truyền thống đó. Em hãy viết bài văn nghị luận bàn về vấn đề một số bạn trẻ có lối sống vô ơn và biện pháp khắc phục hiện trạng này.
I. Mở bài
- Dẫn dắt: Từ ngàn đời nay, dân tộc Việt Nam vốn nổi tiếng với truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.
- Giới thiệu vấn đề: Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, truyền thống ấy đang dần mai một khi xuất hiện ngày càng nhiều bạn trẻ có lối sống vô ơn, thờ ơ trước công lao và tình cảm của người khác.
- Nêu vấn đề nghị luận: Đây là một thực trạng đáng lo ngại, cần được nhìn nhận và giải quyết kịp thời.
II. Thân bài
1. Giải thích khái niệm
- Lòng biết ơn là sự trân trọng, ghi nhớ và đáp lại những điều tốt đẹp mà người khác đã dành cho mình.
- Vô ơn là thái độ lạnh lùng, phủ nhận, quên lãng hoặc coi nhẹ những ân nghĩa, sự giúp đỡ từ người khác, đôi khi còn thể hiện sự phản bội, vô trách nhiệm.
2. Biểu hiện của lối sống vô ơn
2.1. Trong cuộc sống, ai cũng từng nhận được những sự giúp đỡ của người khác
- Không ai trưởng thành một mình: Mỗi người đều lớn lên trong sự yêu thương, chăm sóc và giúp đỡ từ người thân, thầy cô, bạn bè, xã hội.
- Ân nghĩa hiện diện khắp nơi:
- Cha mẹ sinh thành, nuôi dưỡng, hi sinh thầm lặng.
- Thầy cô dạy dỗ, truyền đạt kiến thức, rèn luyện nhân cách.
- Bạn bè sẵn sàng chia sẻ, giúp đỡ trong học tập, cuộc sống.
- Những người xa lạ đôi khi cũng sẵn lòng chìa tay giúp khi ta gặp khó khăn.
- Ý nghĩa: Những điều tưởng như nhỏ bé đó đều là sự cho đi đáng trân trọng, đáng được ghi nhớ.
2.2. Những lối sống vô ơn đang tồn tại trong xã hội
- Trong gia đình: Con cái coi thường cha mẹ, vô lễ, đòi hỏi mà không hiểu sự vất vả của bậc làm cha mẹ.
- Trong nhà trường: Học sinh xem nhẹ công lao của thầy cô, có thái độ thiếu tôn trọng, thậm chí quay lưng khi không còn lợi ích.
- Trong xã hội:
- Lợi dụng lòng tốt của người khác rồi quay lưng phủ nhận.
- Phán xét, xúc phạm người từng giúp đỡ mình khi họ không còn giá trị lợi dụng.
- Trên mạng xã hội: Nhiều bạn trẻ chạy theo trào lưu lệch chuẩn, chế giễu những giá trị truyền thống như “lòng biết ơn”, coi đó là sự yếu đuối, lỗi thời.
3. Nguyên nhân dẫn đến lối sống vô ơn
- Chủ quan:
- Lối sống thực dụng, ích kỷ, đặt lợi ích cá nhân lên hàng đầu.
- Thiếu giáo dục về đạo đức, nhân cách từ nhỏ.
- Khách quan:
- Gia đình thiếu quan tâm, buông lỏng quản lý con cái.
- Nhà trường quá chú trọng kiến thức, xem nhẹ giáo dục đạo đức.
- Sự xuống cấp của các giá trị truyền thống trước làn sóng văn hóa ngoại lai.
4. Hậu quả của lối sống vô ơn
- Với cá nhân: Bị cô lập, mất niềm tin và cơ hội từ người khác.
- Với cộng đồng: Gây rạn nứt tình cảm, làm mai một đạo lý dân tộc.
- Với xã hội: Góp phần tạo nên một thế hệ vô cảm, thiếu trách nhiệm và ích kỷ.
5. Biện pháp khắc phục
- Với cá nhân:
- Tự rèn luyện nhân cách, ý thức sống đẹp, sống có nghĩa tình.
- Ghi nhớ và trân trọng những gì người khác dành cho mình.
- Với gia đình:
- Cha mẹ làm gương, dạy con từ nhỏ về lòng biết ơn qua hành động cụ thể.
- Với nhà trường:
- Lồng ghép giáo dục đạo đức, tổ chức hoạt động ngoại khóa, kể chuyện gương sáng.
- Với xã hội:
- Truyền thông tuyên truyền giá trị truyền thống qua phim ảnh, sách báo.
- Tôn vinh những tấm gương sống biết ơn, nghĩa tình.
6. Mở rộng vấn đề – phản biện
- Một số quan điểm cho rằng “biết ơn là sự lựa chọn, không phải nghĩa vụ”, hoặc “người giúp ta chưa chắc đáng được cảm ơn”.
- Tuy nhiên, lòng biết ơn không phải là sự ép buộc mà là nét đẹp văn hóa, thể hiện nhân cách. Biết ơn đúng lúc, đúng người là cách gìn giữ đạo lý và nhân phẩm con người.
III. Kết bài
- Khẳng định lại vấn đề: Lối sống vô ơn là biểu hiện đáng buồn, cần lên án và loại bỏ.
- Bài học rút ra: Mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần trau dồi lòng biết ơn để trở thành công dân có trách nhiệm, giữ gìn bản sắc dân tộc.
- Liên hệ bản thân: Em luôn ghi nhớ công ơn thầy cô, cha mẹ và sẽ nỗ lực sống tốt, sống có đạo lý.
Bài làm: Từ xưa đến nay, “lòng biết ơn” luôn là truyền thống quý báu của dân tộc ta. Thế nhưng, trong xã hội hiện đại lại xuất hiện không ít bạn trẻ đi ngược với truyền thống đó. Em hãy viết bài văn nghị luận bàn về vấn đề một số bạn trẻ có lối sống vô ơn và biện pháp khắc phục hiện trạng này.
Từ ngàn đời nay, lòng biết ơn vẫn là sợi chỉ đỏ thấm đẫm trong đạo lý và đời sống tinh thần của dân tộc Việt Nam. Truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây” không chỉ thể hiện sự tri ân mà còn là thước đo nhân cách con người. Thế nhưng, giữa xã hội hiện đại đầy biến động, khi lối sống cá nhân ngày càng được đề cao, không ít người trẻ đang dần rời xa cội nguồn ấy. Lối sống vô ơn – thờ ơ, phủ nhận ân tình – đang trở thành một vấn đề đáng báo động, cần được nhìn nhận và khắc phục kịp thời.
Lòng biết ơn là thái độ sống đẹp, thể hiện sự trân trọng và ghi nhớ những điều tốt lành mà người khác dành cho mình. Trái lại, vô ơn là sự lãng quên, phủ nhận hoặc cố tình xem nhẹ những tình cảm, công lao đáng quý. Đó không chỉ là biểu hiện của sự thiếu suy nghĩ mà còn là dấu hiệu của sự xuống cấp đạo đức trong đời sống cá nhân và xã hội.
Không ai trưởng thành mà không nhận được sự giúp đỡ. Mỗi chúng ta lớn lên nhờ tình thương của cha mẹ, sự tận tụy của thầy cô, sự sẻ chia từ bạn bè và cả lòng tốt của những người xa lạ. Nhưng sâu xa hơn, ta còn mang ơn những người đã hi sinh để bảo vệ Tổ quốc. Đó là những người lính trẻ thành cổ Quảng Trị nằm lại bên dòng Thạch Hãn, là mười cô gái ngã ba Đồng Lộc những con người đã ngã xuống để hôm nay ta được sống trong hòa bình. Những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy, từ tình thân cho đến sự hi sinh thầm lặng, đều là ân tình thiêng liêng, đáng được khắc ghi và trân trọng.
Thế nhưng trong xã hội hôm nay, lối sống vô ơn lại đang len lỏi từng ngày. Nhiều bạn trẻ vô tâm với công lao cha mẹ, vô lễ với thầy cô, sẵn sàng quay lưng với người từng giúp đỡ mình. Không ít người lợi dụng lòng tốt rồi phủi bỏ, thậm chí quay sang xúc phạm. Trên mạng xã hội, lòng biết ơn đôi khi bị đem ra làm trò đùa, bị coi là yếu đuối, lỗi thời. Đáng buồn hơn, như trong sự kiện ngày 30/4/2025, một nhóm sinh viên Trường Đại học Văn Lang đã lớn tiếng xua đuổi hai cựu chiến binh mặc quân phục trong lễ diễu binh. Hành động đó không chỉ vô lễ mà còn là sự xúc phạm ký ức lịch sử và những hi sinh không thể thay thế. Những biểu hiện như vậy phản ánh sự lệch lạc trong nhận thức và sự lạnh nhạt trong tâm hồn của một bộ phận giới trẻ hiện nay.
Nguyên nhân của hiện tượng này không chỉ nằm ở cá nhân, mà còn bắt nguồn từ môi trường sống. Lối sống thực dụng, ích kỷ, thiếu chiều sâu đang khiến người trẻ xa rời những giá trị cốt lõi. Nhiều gia đình vì quá thương con mà bỏ qua giới hạn, khiến sự yêu thương biến thành bao bọc mù quáng. Chính “sự nuông chiều tạo ra kẻ vô ơn” – những đứa trẻ quen được nhận mà không biết biết ơn, chỉ đòi hỏi mà không biết trân trọng. Nhà trường lại mải mê chạy theo điểm số, lơ là việc giáo dục nhân cách. Cùng với đó, làn sóng văn hóa ngoại lai khiến một bộ phận giới trẻ chạy theo những giá trị lệch chuẩn, dần đánh mất cội nguồn đạo lý dân tộc.
Hậu quả của lối sống vô ơn là vô cùng nghiêm trọng. Với cá nhân, người vô ơn sẽ dần đánh mất lòng tin, sự yêu thương và cả những cơ hội quý giá trong cuộc sống. Một người không biết ơn sẽ khó có thể giữ được các mối quan hệ tốt đẹp, và cũng không thể hoàn thiện nhân cách. Với cộng đồng, lối sống ấy khiến tình cảm giữa người với người trở nên lỏng lẻo, đạo lý dần mai một. Xã hội vì thế mà trở nên lạnh lùng, vô cảm – một xã hội thiếu lòng biết ơn cũng đồng nghĩa với một xã hội thiếu tình người, thiếu nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững.
Để khắc phục thực trạng vô ơn đang ngày càng lan rộng, điều quan trọng nhất là phải nuôi dưỡng lại ngọn lửa biết ơn trong mỗi con người, bắt đầu từ những điều nhỏ nhất. Mỗi người cần học cách sống chậm lại, nhìn nhận và trân trọng những giá trị tốt đẹp hiện diện quanh mình: một lời dạy của thầy cô, sự hy sinh thầm lặng của cha mẹ, hay sự giúp đỡ vô điều kiện từ người xa lạ. Lòng biết ơn không phải là điều xa xỉ, mà chính là nền tảng để con người sống tử tế, có trách nhiệm và nhân văn hơn trong một xã hội đang thay đổi chóng mặt.
Song song đó, gia đình, nhà trường và xã hội phải phối hợp chặt chẽ để bồi dưỡng đạo đức cho thế hệ trẻ. Trong gia đình, cha mẹ cần làm gương, giáo dục con bằng cả tình yêu thương và những hành động cụ thể thể hiện sự tri ân. Nhà trường không chỉ nên giảng dạy đạo đức qua lý thuyết khô khan, mà cần lồng ghép bài học về lòng biết ơn vào từng hoạt động trải nghiệm, mỗi câu chuyện kể, mỗi giờ sinh hoạt. Về phía xã hội, cần có sự ghi nhận và lan tỏa những tấm gương sống nghĩa tình, biết ơn – từ đó tạo thành dòng chảy văn hóa tích cực, giúp con người không đánh mất cội nguồn giá trị truyền thống.
Tất nhiên, cũng có người cho rằng lòng biết ơn là lựa chọn cá nhân, không phải nghĩa vụ. Rằng không phải ai giúp ta cũng đều đáng được cảm ơn. Nhưng cần hiểu rằng, biết ơn không đồng nghĩa với mang ơn, càng không phải là sự ép buộc. Đó là thái độ sống tử tế, là biểu hiện của một con người có đạo lý. Lòng biết ơn đúng lúc, đúng người không chỉ là sự lịch thiệp, mà còn là thước đo của nhân cách, là điểm tựa để con người sống chan hòa và cao thượng hơn.
Lối sống vô ơn là dấu hiệu đáng buồn của sự xuống cấp đạo đức và cần được loại bỏ khỏi đời sống xã hội. Giữ gìn lòng biết ơn không chỉ là gìn giữ đạo lý làm người, mà còn là bảo vệ cốt cách của dân tộc. Mỗi người, đặc biệt là người trẻ, cần học cách tri ân từ những điều bình dị nhất. Riêng tôi, tôi luôn ghi nhớ công ơn của cha mẹ, thầy cô và sẽ sống sao cho xứng đáng, để lòng biết ơn không chỉ là lời nói, mà là cách tôi bước đi giữa cuộc đời.
Qua bài nghị luận này, chúng ta càng thêm khẳng định lòng biết ơn không chỉ là đạo lý mà còn là truyền thống quý báu, gìn giữ bản sắc dân tộc Việt. Hãy luôn trân trọng và lan tỏa giá trị này. SoanVan chúc các em ôn thi môn Ngữ văn thật tốt, tự tin đạt kết quả cao nhất trong các kỳ thi sắp tới!
